Olar bir-birine barlay, tesile qarasty. Qaytse de, zheňudi oylağan qos qarsylas osy sät uqsas köringen. Ekeuiniň de bastary űlken. Bet pişinderi kesek. Moyyndary zhauyrynmen tutas azhalğasyp zhatqan, zhuan. Qulaqtary zhatağan, bűrikteu. Zhauyryndary arystanzhaldanyp, kűdireydi. Didarlary qolaşa qoşqyldanyp, kűreňitti. Bas saluğa qamdanğan «Syr qyranynyň» bir sät keudesi köriktey bop kűmpiip, körer közge apayt östenip sala berdi. Qarsy şabuylğ asaylanğan «Äulie ata arlanynyň» da osy mezet keude tusynan űlken kesedey kök etteri oynap şyğa kelgen. Adam denesindegi kűlli bulşyqet at oylap, qudiretti şayqastyň bolaryn sezip, attan salğanday. Zal toly zhurt siltideytyndy. Myň san köz arbauğa tűskendey, qybyrsyzqadalğan. Osynyň bäri bir er sekundqa ğana sozyldy. Işegin tartyp, tyna qalğan körermen baluandardyň qoldary bir-biriniň iyqtaryna sartetkende, qaytasoqqa nboranday guetti...

Kezinde Säken zhyrlağan «ördeş tös, bileu dene, şoyynday som» baluandar elimizdiň är qiyrynan bas qalağa zhinaldy. Munda zhűlde qorynyň kölemi zhöninen Qazaq eliniň tarixynda buryn-soňdy bolmağan uly zharys ötetindigi zhariyalanğan bolatyn. Elbasy Nursultan Nazarbaevtyň zhűldesi űşin uyymdastyrylğan qazaq kűresinen «Qazaqstan barysy» dodasynyň bas zhűldesine 150 myň dollar tigilgen eken. Bul - 22 million teňge. Bas zhűlde iesine milliondarmen qosa, «Altyn belbeu» berildi, sol zheňimpazdy tärbielegen bapkerge 50 myň dollar tabys etildi. Ekinşi tuğyrğa taban tiregen baluanğa 30 myň AQŞ dollary köleminde aqşa usynyldy zhäne onyň beline «Kűmis belbeu» tağyldy. Onyň bapkeri bolsa, 10 myň dollar alady eken. Al űşinşi orynğa ilikken sportşy 10 myň dollarğa zhäne «Qola belbeuge» ie boldy. Onyň bapkeri sonyň zhartysynday, yağni 5 myň dollar qarzhyny ielenbek.
Tağy da ilgeri oza ketip, birden aytyp qoyalyq, uyymdastyruşylar osy zharysty zhyl sayyn ötkizip, dästűrli etuge bel baylapty. Muny olar sayys űstinde zhariya etti. Eger olar osy uädesinde tursa, ulttyq kűresimizdiň qadiri men qoşemeti tipti olimpiyalyq sport tűrlerinen de asyp tűspek! Öytkeni Olimpiada bağdarlamasyna engen sayystar sayypqyrandarynyň özine osynşa qomaqty syyğa qol zhetkizuge degen műmkindik tört zhylda bir-aq ret beriledi emes pe?! Qazaqtyň bağyna bitken kűresimizge qanday qurmet zhasasaq ta, zharassa kerek! Bile bilseňiz, ulttyq bul zharys tűri - zhas urpaqty erlik, batyrlyq pen batyldyq dästűrinde bauludyň ğibratty quraly qyzmetin atqarady.
Sonymen, senbi kűngi Astanada ötken baluandardyň uly alamanynda «Qazaqstan barysy» atağy bäygege tigildi. Munday märtebeni ielenuge 60 baluan űmit artypty. Osynyň aldynda Qazaqstannyň är auylynda, audan ortalyqtarynda, oblys deňgeyinde irikteu syndary ötkizilgen eken. Solarda saydyň tasynday sayypqyran baluandar anyqtalyp, ilgeri ozğan. Zhigitterdiň eň osaly ortan zhilikti opyratynday edi!
Kűres dese, işken asyn zherge qoyatyn qazaq osynday sayystarğa susasa kerek, «Däulet» sport keşeninde ine şanşar zher bolmady. Yğy-zhyğy xalyq. Bizdiň bilgenimizdey, zhurt keň-baytaq qazaq zheriniň är aymağynan zhinalypty. Uyymdastyruşylardyň «qulağyna altyn syrğa»: körermen űlken stadiondy da toltyrğanday. Säl keşigip kelgen adamdar zhambas qoyar zher izdep, kezip zhűrdi. Eň ğazhaby sol, zaldy lyqa toltyrğan xalyq dodanyň soňyna deyin şydap, törtte bastalğannan tyrp etpey, tűn auğanşa tarqamady. «Temir tulparlylardy» aytpağannyň özinde, tipti köligi zhoq bylayğy zhurttyň özi syrtta qaraňğylyqtyň űstemdik quryp, qalalyq avtobustardyň äldeqaşan zhűrisin toqtatqanyn elemegendey...
Osynau ğalamat zhobanyň dűniege keluine kommertsiyalyq telearnanyň basşysy Arman Şoraev muryndyq bolypty. Al «Qazaqstan barysy» zharysyn Qyzylorda oblysynyň äkimdigi uyymdastyrğan. Ony Turizm zhäne sport ministrligi qoldağan körinedi. Osy orayda sayys kezinde zhűrgizuşi Qyzylorda oblysynyň äkimi Bolatbek Quandyqovtyň qomaqty qarzhy bölgizgendigin atap ötti.
«Qazaqstan barysy» kim atanatynyna özi kuä bolu űşin qazaqtyň daňqty baluany, törtkűl dűniege zhoyqyn qara kűşimen tanylğan tarlany Äbilseyit Ayxanov, qazaq qazaq bolğaly, qolyn tuňğyş «Olimpiada chempiony» degen ataqqa zhetkizgen, grek-rim kűresi boyynşa 80- zhylğy Olimpiadanyň altyn medalin zheňip alğan Zhaqsylyq Űşkempirov, KSRO-nyň rekordşysy dep tanylğan, alty Alaşqa aty mäşhűr zhelayaq Ämin Tuyaqov arnayy kelipti. Däulet Turlyxanovtay sport saňlağyn dűniege äkelgen Märziya Aytbayqyzy da ulyna erip kelip, zharysty qyzyqtady. Dodany sonday-aq qazaq kűresinen Europa federatsiyasynyň prezidenti, Dűniezhűzilik qazaq kűresi federatsiyasynyň vitse-prezidenti Ömirxan Altyn, Sidney olimpiadasynyň zheňimpazy Ermaxan Ybyrayymov tamaşalady. Zharysqa Dűniezhűzilik qazaq kűresi federatsiyasynyň prezidenti, eňbegi siňgen zhattyqtyruşy, professor Serik Tökeev bas töreşilik etti.
Qazaq kűresinen uly alamandy bűkil dűniezhűzi boyynşa milliondağan adam «onlayn» rezhiminde köruge műmkindik alğan: zharys internet arqyly translyatsiyalanypty.
«Qazaqstan barysy» zharysyn Prezident Äkimşiligi basşysynyň orynbasary Mäulen Äşimbaev aşty.
- Biylğy zhyl - elimiz űşin erekşe zhyl! - dedi zhinalğan zhurtşylyqqa qayyrylğan Mäulen Sağatxanuly.-Biyl biz Qazaqstan Täuelsizdiginiň 20 zhyldyğyn atap ötudemiz. Bűkil aymaqtarda, Astana men Almatyda auqymdy, izgilikti de igilikti şaralar uyymdastyryluda. Bűgin biz kuä bolğaly otyrğan qazaq kűresinen Prezident zhűldesine «Qazaqstan barysy» atty zharys ta Täuelsizdigimizdiň 20 zhyldyğyna arnalady. Barşaňyzdy zharystyň aşyluymen şyn zhűrekten quttyqtaymyn! - degen ol osy dodanyň Prezident Nursultan Nazarbaevtyň «tikeley tapsyrmasymen, tikeley qoldauymen ötkizilip otyrğandyğyn» aytty.
Sosyn sportty damytuğa memlekettiň qanday maňyz beretindigine toqtaldy. Bul salağa köp qarzhy bağyttaluda eken. «Biraz ister atqaryluda. Naqty nätizhe de bar, - dedi Prezident Äkimşiligi basşysynyň orynbasary. - Biylğy zhyl basynda, Astana men Almatyda ötken VII qysqy Aziadada bizdiň sportşylar öte zhaqsy körsetkişterge zhetti. Basqa da xalyqaralyq sayystarda zheňimpaz atandy. Osynyň bäri - memlekettiň kömeginiň, qamqorlyğynyň arqasy».
Onyň aytuynşa, Elbasy tapsyrmasymen, bilik käsibi sportpen qatar, buqaralyq sportty damytuğa da basa män berude. El basşylyğy Qazaqstan xalqyn deni-qany sau ult retinde körgisi keledi.
Auru-syrqaudan aman, qol-ayağy balğaday, boyynda bula kűşi bulqynğan ult qana uly mindetterdi iske asyryp, uly murattarğa zhetuge, zhahandağy özge zhurttarmen qataň bäsekede zheňimpaz şyğyp, ilgeri ozuğa qabiletti. Osyny bildire kele, M.Äşimbaevtyň bul zharystyň da buqaralyq sporttyň zhappay beleň aluyna, yağni xalqymyzdyň şynyğyp, şymyr boluğa umtyluyna serpin bererine senim bildirdi.
Mäulen Äşimbaev qazaqşa kűresti ulttyq dästűrdiň zhädigeri retinde bağalady. «Qazaq xalqynyň boyynda bar zhaqsy qasietterdiň bärin osy qazaqşa kűresten tabuğa bolady! - dep sabaqtady oyyn ol. - Mysalğa aytar bolsaq, bir-birine qurmetpen qarau, ädildik, birin-biri aldamau, ayaqtan şalmau - osynyň bäri qazaqşa kűreske tän dűnieler. Demek, osy qazaq kűresin damytu arqyly özimizdiň ulttyq qundylyqtarymyzdy nasixattap, däriptep, ary qaray damyta alamyz».
Söz soňynda Prezident Äkimşiligi basşysynyň orynbasary Mäulen Äşimbaev bűkil Qazaqstan boyynşa synğa tűsken 700 baluannyň arasynan iriktelip şyqqan 60 zhigitke sättilik tiledi. «Bizdiň batyr babalarymyzdyň aruaqtary qolday zhűrsin!» dedi Mäulen Sağatxanuly.
Änuran ayaqtalğan soň, qazaqtyň dästűri boyynşa baluandarğa bata berildi. Bul qurmetke uyymdastyruşylar talay daryndy tűlekti tärbielep şyğarğan, qazaq kűresiniň kemeňgeri atanğan Diqanbay Bitközovti layyq dep tauypty. «Qurmetti xalayyq! Bűgingi Elbasymyzdyň atynda ötkizilip otyrğan «Qazaqstan barysy» atty zharysqa qatysuşy alpys baluanğa kilemde sättilik, beldesude myqtylyq, al qazylar alqasyna ädilettilik tileymin!» dedi äygili bapker. Ol sonday-aq «Qazhymuqan babalarymyzdan qalğan dästűrdiň» zhalğasyn tabuy űşin zhaňa bastamağa muryndyq bolğan, qoldağan ultzhandy azamattarğa ulttyq sportty damytuğa bağyttalğan qadamdaryna zhemis pen tabys tiledi.
«Qazaqstan barysynyň» alğaşqy aynalymynda baq synağan bilekti 56 zhigit (tegeurindi tört baluandy uyymdastyruşylar ekinşi aynalymğa kűresusiz zhiberudi zhön köripti) öz qarsylasyn zherebe arqyly anyqtady. Olardyň ärqaysysy aty atalğanda, töreşilerge zhaqyndap, arnayy űstelde zhatqan teňgelerdiň arasynan bireuin taňdauğa tiis boldy. Är teňgeniň artynda nömir zhazylğan eken. Osylayşa, baluandar özderi kötergen tiyndardyň artyndağy nömirlerdiň ret sany boyynşa öz qarsylastarynyň kim ekendigin bildi. «Bäri ädil, bäri aşyq» dep bağalady uyymdastyruşylar.
Nätizhesinde, kelesi aynalymğa şyğu műmkindigine zherlesterdiň özara talasuyna tura kelgen zhayt ta boldy. Mäselen, Şyğys Qazaqstan űkilep qosqan Quanyş Salyqbaev pen Muxit Tursynov birinşi aynalymda-aq bir-birine qarsy zholyqty. Bul zherde zherles baluandardyň salmağyndağy ayyrmaşylyq közge uryp turdy: «Batyr» degen laqap at alğan birinşisiniň salmağy 124 keli 400 gramm bolsa, ekinşisiniň salmağy nebary 82 keli 900 gramm tartady eken. Onyň űstine «Baqty» kedeniniň qyzmetkeri bolyp tabylatyn Quanyş Salyqbaevtyň qazaq kűresinen 2010 zhylğy älem chempionatynyň zheňimpazy, Qazaqstannyň birneşe dűrkin «tűye baluany» ekendigi zhariyalandy. Äytkenmen, qyryq zhastağy qarsylasynan 17 zhas kişi Muxit Tursynov «Zhas zhalyn» atağyn tek zhasyna bola almağandyğyn kűres barysynda ayğaqtady. «Tűye baluan» beldesuge baby kelispey kelgen be, sylbyr kűreskeni űşin birden qataň eskertu aldy. Al bir ornynda qatyp qalmay, qarsylasynyň birese oňynan, birese solynan tabylğan Muxit bas-ayağy eki minuttyň işinde eki bűk upay enşilep ketti. Täzhiribeli bäsekelesine bes minut boyy aldyrtpağan, ayla-amal zhasatpağan ol aqyry 3 bűk upayymen kelesi aynalymğa şyqqan. Eger qazaq kűresinen 2010 zhylğy älem chempionatynyň qola zhűldegeri bolyp tabylatyn bul zhas baluannyň keyingi tağdyryna toqtalsaq, ekinşi aynalymda onyň zholy tağy da auyr salmaqty baluanmen - 130 kelilik Aydos Kaňlybaevpen tűyisti. Alyp «Köksu barysy» aryqşa kelgen qarsylasyn belden qapsyryp, bastan asyra atpaqqa äldeneşe ret talaptandy, biraq «Zhas zhalyn» tas kenedey zhabysyp, ayaqpen orap, ädis zhasatqyzbaydy. Muxit özi de Aydosty talay tobyqtan qağyp qulatpaqqa niet qylğan. Biraq sambo kűresinen zhastar arasyndağy älem chempionatynyň kűmis zhűldegeri onyň bul şabuylyn şybyn şaqqan qurly körmedi.
Qos baluan negizgi minutta itzhyğys tűskendikten, töreşiler qosymşa 3 minut berdi. Erezhe boyynşa bul kezde olar bir-biriniň belbeuinen ustap, qoyan-qoltyq kűresuge tiis, qaysysynyň birinşi bolyp, qoly bosap ketse, yaki tizesi kilemge tise, bolmasa ayağy kilem şetinen şyğyp ketse, sol - zheňilgen. Muny zhűzege asyru zhulqynyp turğan «Zhas zhalynğa» qiynğa tűspedi. Muxit Tursynov űşinşi aynalymda «Muğalzhar qyrany» atanğan aqtöbelik Nursultan Imanğazindi - 95 kelilik, dzyudodan byltyrğy xalyqaralyq turnirdiň zheňimpazynyň zhauyrynyn zher iisketip, taza zheňiske zhetkende, şyğysqazaqstandyq zhankűyerler űmitin űkilep, alaqandaryn ysqylay bastağan. Biraq törtinşi aynalymda «Zhas zhalynnyň» zholyn... zharaqat kesti. Bul zholğy onyň qarsylasy - keyin aqtyq synğa şyqqan 110 kelilik Şalqar Zholamanov boldy. Kűres kezinde etpetinen qulağan Muxittyň qoly Şalqardyň zhağasynda qalyp qoyyp, qayyrylyp qaldy. Sodan boz kilemge dereu däriger şaqyrylğan. Alayda artynşa Şyňğys Tursynovtyň zholyn quğan tuğan şäkirti Muxit zharysty zhalğastyrudan bas tartty. Eger zharaqatynan qulan-taza ayyqsa, zhigeri zhasymasa, «Zhas zhalynnyň» alda zheňis biikterinen körineri sözsiz. Ol Qazhymuqannyň tuğanyna 140 zhyl toluyna oraylastyrylğan xalyqaralyq turnirdiň şeşuşi synynda özbek baluany Nuriddin Gasmanovty taza utyp, zheňimpaz atanğanda zhurt bir sűysinip edi.

ZhEŇIS ZhOLYNDA

Ulan salğannan nağyz zheňimpazğa layyq minez-qulyq körsetip, tegeurin tanytty. Sadyq Mustafaev şäkirtiniň maňdayyna «Qazaqstan barysy» sayystaryn aşu zhazypty. Töreşi zherebe tartu räsimi ayaqtalğan soň, alğaşqy zhup retinde boz kilemge qarağandylyq Ersin Muxamedzhanovty zhäne qyzylordalyq Ulan Rysquldy şaqyrğan bolatyn. Sodan zhűrgizuşi Ersinniň salmağy 135 keli ekendigin, 1988 zhyly dűnie esigin aşqandyğyn, qazaq kűresinen Qazaqstan chempionatynda biyl 2-oryn alğandyğyn, Qarağandy oblysynyň «tűye baluany» ekendigin aytyp, tanystyryp zhatqany sol edi, sayys ayaqtalyp qaldy! Äldenege alaňdap, beldesuge äli qaray qoymağan körermender zhapa-tarmağay, «ne bop qaldy?!» dep, boz kilemge űňilgen. Söytse, Ulan endigi qarsylasynyň zhauyrynyn zherge tigizipti. Kűres nebary 25 sekundqa sozylğan! Al bul kezde onyň aqtyq ayqastağy qarsylasy birden keyingi aynalymğa dayyndalyp, bulşyq etterin şynyqtyryp zhatqan-tyn.
«Syr qyranyna» ekinşi aynalymdy da aşuğa tura keldi. Bul zholy da oğan tağy qarağandylyq baluan qarsy kezdesti. Qazaq kűresinen, sonday-aq sambodan Qazaqstan chempionatynyň birneşe dűrkin zheňimpazy, 90 kelilik Bekzat Axmetbekov te oğan qarsy qauqar qyla almady.
Ulannyň aldağy basty qarsylasy - «Äulieata arlany» bul aynalymda «Asaudyň» arynyn auyzdyqtady. Salmağy 135 keli, boyy 193 santimetr bolatyn zhambyldyq Beybit Ystybaev aldynan şyqqan 82 kelilik, boyy 170 sm Asqat Amanovty uypalap tastady. Ras, 2010 zhylğy Qazaqstan Kubogynda 3-oryn ielengen, 2011 zhylğy qazaq kűresinen B.Zhaňbyrbaev atyndağy xalyqaralyq turnirdiň qola zhűldegeri atanğan maňğystaulyq baluan da zhay «Asau» atanbağandyğyn däleldep baqty. Keyin zheňis tuğyryna köterilgen baluannyň birine zhol bergeni Asqattyň zhigerin qum etpese kerek-ti.
Űşinşi aynalym birinen soň biri kelgen beldesulerden biraz şarşay bastağan baluandardyň zhűykesine biraz salmaq tűsirdi. Onyň űstine zhaqynday tűsken qomaqty zhűldeniň auyrtpalyğy da iyqtan basqanday. Bul sayystyň da «izaşary» bolu baqyty «Syr qyranynyň» basyna qondy. Osylayşa, birinşi zhekpe-zhekte Qyzylordanyň űmiti Soltűstik Qazaqstannyň baptap qosqan baluanymen kűresti. «Kök böri» Aybek Qyryqbaevtyň salmağy 84 zharym keli ğana eken. Biraq Soltűstik Qazaqstannyň «tűye baluany», oblys chempiony, Işki ister qyzmetkeri körinedi. Qos bäsekeles biriniň qarymyn biri tanyp, biraz barlaumen zhűrdi. Degenmen belgilengen uaqyt ortasyna tayağanda Ulan Rysqul qapysyn tauyp, özinen eki esege zhuyq zheňil Aybekti zhambasqa salyp, atyp kep zhibergen. Töreşiler onyň qanzhyğasyna zhartylay zheňis zhazdy. «Syr qyranyna» kelesi aynalymğa ayaq basu űşin osy da zhetetin edi, biraq buğan qanağattanyp qalmağan Ulan qimylyna qarqyn qosyp, aqyry täzhiribeli qarsylasyn boz kilemge şalqasynan tűsirdi. Köz ilespes zhyldamdyqpen zhasalğan munday äreketke «Kök böri» dayyn bolmağanğa uqsaydy.
Osy űşinşi aynalymda Beybit Ystybaevqa da salmağy eki esedey az - 78 kelilik Baqtybay Qisyqov bäsekeles atanğan. «Aqtöbe batyry» laqap aty bar bul baluan buğan deyingi qarsylastaryn erkin utyp kelgen edi. Mäselen, Baqtybay aqmolalyq Leonid Staneevti bar-zhoğy elu sekundtyň işinde zhalpasynan tűsirip, taza zheňip, zhurt qoşemetine bölengen bolatyn. Alayda qazaq kűresinen 2008, 2010 zhyldardağy älem chempionyna bul zholy däl sonday daňqty «Äulieata arlanyna» beruge tura keldi. Beybit Baqtybaydy 2 minut 66 sekundta taza zheňdi.
Törtinşi aynalymda da zhiger tuyn biik ustap, qalğan 8 baluannyň işinen boz kilemge birinşi bolyp, Ulan Rysqul şaqyryldy. Ol bul zholy saspay şyqty, özine tolyq senimdi köringen bizge. Oğan syralğy qarsylas tap boldy. Qyzylordalyq Ruslan Äbdirazaqovty da, Ulandy da bapker Sadyq Mustafaev zhattyqtyrady. Boyy eki metr, salmağy tura bir tsentner Ruslan kűres tűgili, kuraştan zhäne Şyğys zhekpe-zhek tűrlerinen Aziya oyyndarynyň kűmis zhűldegeri, 2009 zhyly dzyudodan Qazaqstan chempiony, 2010 zhylğy erler arasyndağy dzyudodan Qazaqstannyň qola zhűldegeri. Biraq «Syr qyrany» «Syr barysymen» boz kilemde talay uşyrasqan, sondyqtan onyň myqty zhaqtary men osal tustaryn bes sausaqtay biletinge uqsaydy. Muny beldesu nätizhesi paş etti: ayqas bastalğanyna 43 sekund ötkende Ulan Ruslannan aylasyn asyryp ketip, endigi taza zheňisin «toylap» zhatty.
Al Beybit Ystybaevqa bul aynalymda aybatty qarsylas - 2010 zhylğy qazaq kűresinen älem chempiony, 125 kelilik Aybek Nuğmanov zholyqty. Bir mezet, tipti «Şyğys barysy» şeberlik synasuda Beybitke qarağanda basymdyqqa iedey köringen-tin. Biraq «Äulieata arlany» äbzhildik tanytty. Söytip, bäsekelesiniň şabuylyn öz paydasyna zharatyp ketti: asyra laqtyrmaq bolyp, özin kötere bergen şyğysqazaqstandyq baluandy salmağymen ezip, artyna qulatty. Töreşiler taza zheňis berdi.
Zhartylay finalda aldymen boz kilemge köterilgen Ulan Rysqul şyğysqazaqstandyq Şalqar Zholamanovpen, al artynşa Beybit Ystybaev astanalyq Arman Äbeuovpen kezdesti. «Qazaqstan barysy» zharysyna qatysqan sportşylardyň işindegi zhasy űlkenderdiň biri (32-de), 2010 zhylğy qazaq kűresinen älem chempiony, «Qozhaqul» atanğan Şyğys Qazaqstan öňiriniň birneşe dűrkin «tűye baluany» Şalqar aqtyq syndağy ayqasqa tűsuge layyqtylardyň biri bolatyn. 110 kelilik täzhiribeli baluan tipti birazğa deyin zhambas upayymen Ulannan basym tűsti. Alayda syn sätteriniň birinde, «Syr qyranyn» ädiske salam dep, umtyluyn umtylğanymen, ayaqtay almay, qatelik zhasap, sony paydalanğan Ulanğa zhartylay zheňisti ustatty. Tirespen uaqyt tämamdaldy. Osylayşa, Qyzylorda oblysynyň «zhűzden zhűyrigi» upayy sanymen aqtyq synğa şyqty.
Beybit te qalğan kűşin soňğy şayqasqa saqtağanday, bul sayysta saq qimyldaumen boldy. Onyň zhöni de bar edi: onyň qarsylasy boyy 190 santimetr, salmağy 140 keli, nağyz qazaq batyrlarynday eňseli Arman är qimylymen bul zharysqa erigip kelmegendigin bayqatumen boldy. Astanalyq baluan - 2009 zhylğy sambodan älem kubogynyň zheňimpazy, 2009 zhylğy sambodan Aziya chempiony, dzyudodan biylğy Qazaqstannyň zhazğy spartakiadasynyň zheňimpazy. Aytpaqşy, Arman Äbeuov - Qazaqstan Prezidentiniň Kűzet qyzmetiniň ofitseri! Tipti köptegen adamdar aqtyq synğa sonyň şyğaryna senimdi bolğan. Beldesu teketirespen ötti. Ekeuiniň qorzhynynda da - bűk upaydan. Tek şabuyldarynyň birin sätti ötkizgen Beybit «Arystandy» zhambasyna ala sulatty. Nätizhesinde, zhambas upaymen alğa şyqty.
Bul zhartylay finalda körermender tamaşa täsilderdi köre almady.
«Qazaqstan barysy» zharysynyň aynalymdary arasyndağy űzilisterde qazaqstandyq toptar qazirgi zamanğy kűymen zhäne dästűrli bimen körermenderdiň köňilin köteruge tyrysqan-tyn. Al som bilekti zhigitterdiň aqyrğy ayqas aldyndağy tynystau sätin änşi Medeu Arynbaev «Batyrlar änimen» ädiptedi.
Aqyrğy synğa baluandar aň terisin zhamylyp, sän-saltanatpen şyqty.
Buğan deyingi bes aynalymda biz arqalanğan zhurttyň atoylauy, boz kilemdegi ayqastan baluannyň aqsap qaytuy, qarsylastyň basynan attau syndy bayyrğydan kele zhatqan qazaq kűresine tän barlyq körinisterge kuä boldyq. Biraq soňğy dodanyň zhöni bölek, maňyzy - erek. Tipti bir töbe bolyp otyrğan biik lauazymdy tulğalardyň da taqymdaryn qysyp, tyna qalğanyn bayqadyq.
Ortada - aybatty qos baluan. Olarmen zhulysqan talay myqty tegeurinine şydamay, ala şaň bop qulağan.
Keudesin eşkimge bastyrmaytyn, namysyn zhatqa bermeytin qos batyr ul.
Birer sät bir-birine synay qarağan qos alyp kűş iesi sälden soň şart ta şurt ustasa ketti. Ärqaysysynyň atyn aytyp, ayğayğa basqan zhurt qay baluannyň bilek kűşi erek, qayraty eren ekendigin bilmey, dağdardy.
Birin-biri oňay ala almasyn sezingen olar biraz zhulqysqannan keyin, qaytadan barlauğa, qapy qalğan kezinde opyq zhegizu műmkindigin kűtuge köşti. Qos qarsylastyň dembil-dembil diril buğan iyqtarynan olardyň tolqyğandyğy men şarşağandyğyn qatar aňğaruğa bolady. Al qazaq kűresinde baluan beldesuden qaşsa, töreşiniň eskertui dayyn, onda belsendi bäsekeleske bűk upay zhazylady. Sondyqtan töreşige de birneşe ret beldesudi toqtatuğa, Ulanğa da, Beybitke de eskertu zhasauğa tura keldi. Osylayşa, qos qarsylastyň qanzhyğasynda qos upaydan zhinalğan. Osydan keyin «Äulieata arlany» men «Syr qyrany» soňğy kűşterin zhiyp, şyndap sayysudy bastady. Odan arğy minut işinde qos baluan da tolassyz qimyldap, damyl tappady. Sonyň zhemisindey, ekeuiniň enşisinde - bir-bir zhambas upay payda boldy. Qarsylastar birin-biri silkilegen sayyn, körermen qyzyp, şulay tűsedi. Olardyň şuynan qulaq tunğan. Şydamy men kűşi tausyla bastağanday, baluandar şamaly tältirek qaqqanday bolady. Biraq ilikpeydi. Zhiger men namys boyğa buryn bolmağan quat quyatynday.
Aqyry «Äulieata arlanynyň» tutqyr uysynan bir sätke sytylyp şyqqan «Syr qyrany» serpile bere, qayta umtyldy da, tez zhumylyp űlgermegen ony bir zhauyrynymen sulatyp tűsirdi. Osy zhartylay zheňis keyin «Qazaqstan barysy» zhűldesiniň tağdyryn şeşip ketken edi.
1986 zhyly tuğan, boyy 186 sm, salmağy 121 keli, qazaq kűresinen sport şeberi, dzyudodan Qazaqstannyň 2008, 2009 zhäne 2010 zhyldardağy chempiony, Qorqyt ata universitetiniň studenti Ulan Rysqul Qyzylorda öňiriniň mereyin űstem etti. Oğan saltanatty zhağdayda «Qazaqstan barysy» atağy, «Altyn belbeu» zhäne 150 myň AQŞ dollary tabys etildi. «Syr qyrany» zheňisten keyingi tuňğyş suxbatynda bul zheňisin öz bapkerine - Sadyq Mustafaevqa arnaytynyn aytty. «Mağan qoldau körsetken körermenderge köp-köp raqmet!» dedi Ulan Rysqul.
Zhambyldyq Beybit Ystybaev bolsa, «Kűmis belbeudi» olzhalady.
Al űşinşi oryn űşin talasta şyğysqazaqstandyq Şalqar Zholamanov astanalyq Arman Äbeuovtyň 26 sekundta zhauyrynyn kilemge tigizip, taza zheňiske zhetti.
Bul sayystar eldiň qumaryn qandyrdy. Namysqoy zhankűyerdiň bazbiri kökirekti örtegen, quyyn sezimin basa almay, közderine zhas alsa, endi biri rux köterer uly kűyge şalqyp, bir-birin quşaqtap zhatyr.
Bul dodağa ädil törelik zhasay bilgen ataqty Diqanbay Bitközov bastağan kilem zhetekşileriniň, kerek kezinde iske aralasyp, soňğy da durys kesimdi taba bilgen Serik Tökeev bastağan töreşilerdiň zhumysy da zhoğary bağağa layyq.
Ärine, «Qazaqstan barysy» atağyna sayysqa tűsken myqty zhigitterdiň qay-qaysysy da say. Biraq bul zholy «Syr qyrany» Ulan Rysquldyň bağy zhandy. Dayyndyqta - qataň tärtip, zhattyğu kezinde - zhan ayamas tirlik, boz kilemde - qara narday qaytpas qaysarlyq tanytqan kez kelgen baluan «Qazaqstan barysynyň» altyn belbeuin beline tağary anyq. Osy orayda zhűrgizuşiniň boz kilem űstinde «Qazaqstan xalqyna aq tilek zholdasaň?» degen tilegine qayyrylğan Ulan Rysqul özge baluandarğa burylyp, äriptesterine bolaşaqtan senim bere, ruxyn kötere söyleudi zhön körgen: «Kelesi zhyly zhűldesi budan da zhoğary bolady! Quday qalasa, million bolady!» dedi zheňimpaz.
Endi zhurtşylyq bul alamannyň alda da zhalğasyn tauyp, dästűrli tűrde öte bastauyn kűtedi. Öytkeni Olimpiada oyyndary syndy dűbirli zharystardyň dűrmegine ilikpey, kűntizbesine enbegen soň, qazaq kűresi basqa sport tűrleriniň tasasynda qalğanday kűyde edi.