–  Özderiňiz bilesizder, bizdiň federatsiya qazan ayynan bastap Sporttyq zhekpe-zhek zhäne kűş qoldanylatyn sport tűrleri konfederatsiyasynyň quramyna endi. Olimpiada bağdarlamasyna qosylmasaq ta, ulttyq sportymyzğa qamqorlyq tanytyp zhatqan atalmyş Konfederatsiyanyň prezidenti Timur Asqaruly Qulybaevqa alğys aytamyz. Tuňğyş ret ötkeli otyrğan Qazaq kűresi federatsiyasynyň kubogyna sonday-aq elimizdiň Mädeniet zhäne sport ministrliginiň Sport zhäne dene şynyqtyru isteri komiteti, zhergilikti äkimşilik qoldau bildirude. Äzirge 14 komandanyň qatysatyny anyq. Eger baq synap, műmkindigimizdi bayqaymyz deytin öňirler nemese zheke klubtar bolsa, tizimge qosuğa dayynbyz. Aldağy uaqytta oblystyq, qalalyq, audandyq komandalar ğana emes, qaltaly azamattarymyz ata- babalarynyň ruxyna arnap zheke klubtar aşamyz, qatystyramyz dese, bizdiň esigimiz aşyq. Sebebi, bul zhoba eldi mekenderdegi qazaq kűresin damytuğa yqpal etui qazhet. Bälkim, osy bastamamyz soltűstik öňirlerdegi qazaq kűresiniň qanatyn keňinen zhayuyna da septigin tigizip qalar. Mysaly, äzirge qatysuğa niet tanytqan 14 komandanyň işinde memlekettik mekeme ökilderimen qatar Semey meditsinalyq zhäne Zhetisu universitetteri de bar. 

– Basty talap – qatysuşylar tek biyl ğana qurylğan bolmauy tiis. Yağni buğan deyin de qazaq kűresiniň damuyna yqpal etip zhűrgen mekemelerge ğana ruqsat beriledi. Odan qaldy quzhattamalaryn, qarzhy zhönindegi műmkindikterin tolyq körsetui kerek. Tağy bir ayta keterlik mäsele – bul turnirde baluandar 8 salmaq därezhesi boyynşa baq synaydy. Key öňirler zhalğyz baluanyn alğa tartyp, bizde qazaq kűresi damyğan dep zhar salady. Atalmyş turnirdiň basty maqsaty – zhekeley sportşylardy zhäne tek belgili bir salmaq därezhelerin ğana emes, öňirlerdegi töl kűresimizdiň zhağdayyn ärtűrli salmaq därezhelerin qamti otyryp meylinşe zhaqsartu. Aytalyq, «Qazaqstan barysy» negizinen auyr salmaqtağy baluandardyň deňgeyin arttyruğa bağyttalsa, «Euraziya barysy» basqa salmaqtardy da qamtidy. Al Federatsiya kubogy – audan, auyldyq zherlerdegi sportşylardyň öz-özderin däleldeuge berilgen műmkindik. Sondyqtan muny lauazymdy tulğalar, atymtay zhomart azamattarymyz tűsinse eken deymiz.

– Qatysuşylar tizimine köz zhűgirtip, elimizdiň batysynan tek Atyrau, al soltűstikten komandalardyň műlde zhoqtyğyn bayqadyq. Bul sol öňirlerdegi yntanyň tömendigin aňğarta ma? 

– Älginde de aytyp öttim ğoy, mysaly, Soltűstik Qazaqstan oblysynyň namysyn 70 şaqty ğana űy bar meniň auylymnyň zhäne däl sonday tağy birneşe auyldyň balalary ğana qorğaydy. Biraq olarğa qoldau körsetetin adam zhoq. Ökinişke qaray, ol zhaqtağy äkimderge de ultzhandylyq zhetispey tur ğoy. Sonyň saldarynan SQO-da eki myňğa zhuyq adam ğana qazaq kűresimen aynalysady. Al zhalpy mamandar sany bar-zhoğy – 26. Aqmola men Pavlodar oblystarynda da zhağday solay. Al batystağy oblystarymyzdyň munday ayaqalysy meni de taňğaldyrady. Qazaqy öňirler emes pe?! Qostanay men Maňğystau oblystarynyň ökilderi «Qazaqstan barysynda» nasixat az boldy degenmen kelispeymin. Sebebi, Federatsiya kubogy ötetindigi osydan bir zhyl buryn xabarlanğan. Al bir ay buryn naqty erezheler, tipti, şalğaydağy eldi mekenderge de zhiberildi. Biraq biz myna mäseleni umytpağanymyz zhön. Bul – qoğamdyq zhoba. Yağni qatysu- qatyspaudy ärkim özi şeşedi. Biz eşkimdi mäzhbűrlemeymiz. Öytkeni klubtyň kelip-ketu, zhűrip-turu sekildi şyğyndary sol mekemeniň özine zhűkteledi. 

– Äulieata zherinde «Euraziya barysy» turaqty uyymdastyrylyp keledi. Bul zholy da taňdaudyň naq osy Taraz qalasyna tűsuiniň sebebi nede? 

– Birinşi zhäne basty sebep – alğaşqy mamandandyrylğan qazaq kűresi klubynyň Zhambyl öňirinde quryluy. Däl munday ynta özgelerge de űlgi bolsyn dedik. Doda űş kűnge zhalğasatyndyqtan, tikeley èfirde taratylmaydy. Biraq tűsirilim Täuelsizdik kűni qarsaňynda otandyq telearnalardan körsetiledi.

– Turnirdiň zhűlde qory qomaqty. Bul, ärine, qazaq kűresiniň damuy űşin quanyşty zhayt. Degenmen bűgingidey älemdi dağdarys dendegen zhäne Elbasynyň özi űnemdeu şaralaryna köşu turaly tapsyrma bergen tusta munday qadamğa baru qanşalyqty durys? 

– Onyň ras, qarzhy kölemi qomaqty – 20 mln teňge. Degenmen bul qarazhat tolyqtay Konfederatsiya tarapynan bölingen. täp-täuir öner körsetip zhűr. Osy orayda kuboktyň nasixaty azdau boldy ma degen oy keledi eken... – Şyny kerek, biz « Qazaqstan barysy» zhobasyn qolğa alğanymyzda da oblys ökilderi kűmänmen qarady. Köpşiligi sengen zhoq. Al qazir közqaras özgergen. Biyl federatsiya kubogyn abyroymen uyymdastyrsaq, keler zhyldan bastap oblys äkimderi de, özge azamattar da oyanyp, bälkim, komandalar sany birneşe esege artyp qalar. Memlekettik byudzhetke qol salyp otyrğan zhoqpyz. Osy turğyda Konfederatsiya qatarynda zharys qatysuşylaryna qomaqty qarzhy tağayyndap otyrğan alğaşqy űştikke endik dep oylaymyn. Köş basynda boks tur. Bizdiň tűpki maqsatymyz – qazaq kűresiniň, töl sportymyzdyň kösegesin kögertu. Onyň űstine bul qarzhy qatysuşy segiz komanda arasynda bölinedi. Zheke adam űşin köp aqşa sekildi köringenimen, sport klubtary nemese uyymdar űşin bul aytarlyqtay qomaqty qarazhat emes. Buğan deyin «Qazaqstan barysynyň» zhűlde qoryna kilikkender de boldy. Biraq aynaldyrğan bes zhyldyň işinde qanday deňgeyge zhetkendigin özderiňiz de bilesizder. Bul – kerling nemese badminton emes, ärbir qazaqtyň qanyna, zhanyna zhaqyn ulttyq sport tűri. Mysaly, «Astana» velokluby men «Barys» xokkey klubtarynyň byudzheti 20-40 mln euro şamasynda. Sondyqtan olarmen salystyruğa da kelmeydi. Eger töl sportymyz käristiň taèkvondo, zhaponnyň sumosynyň deňgeyine köterilse, dittegen mezhemizge zhetkenimiz. Qaytalap aytamyn, bul qarazhat demeuşiler esebinen bölinip otyr zhäne 1-8-oryndar aralyğynda tolyq űlestiriletin bolady.

– Kubokty köşpeli etip ötkizu turaly bastamağa qalay qaraysyzdar? 

– Bul zhaytty da biz nazardan tys qaldyrğan zhoqpyz. Ol – uaqyttyň enşisindegi dűnie. Şyny kerek, qazaq kűresi tolyqqandy damydy deuge äli erte. Alayda atqaryp zhatqan isterimizdiň barlyğy da öz kemşilikterimizdi zhete tűsingendigimizdi aňğartsa kerek. Olqy tustarymyzdy qolğa alğan zhobalar arqyly zhoyuğa tyrysyp zhatyrmyz. Mysaly, sporttyq rezervtiň zhoqtyğyn osydan tört zhyl buryn bayqap, nätizhesinde «Zhas barys» zhobasy dűniege keldi, onyň da tanymaldylyğy birte-birte ösip zhatyr. 

– Bul bastama bizdiň federatsiyağa tiesili emes. Ony qolğa alğan «Bolaşaq» qauymdastyğy ökilderi men şetelde oqyp zhatqan studentterimiz. Al biz olardyň usynysyn quattap, tipti, memorandumğa qol qoydyq. Nätizhesinde Londonnyň tűbindegi bauyrlas qalada zhoğary därezhede uyymdastyrylyp, federatsiyanyň töreşileri törelik etip keldi. Bäri qazaqy űlgide ötip, tipti, arnayy kilemder de töselipti. Londondağy qazaq diasporasynyň ökilderi de qatysqan. Muny estigen Qytaydağy zhastarymyz da zhobany zhalğastyrmaq. 

– Bizdiň kűresti de Olimpiada bağdarlamasynan körsek degen oydyň bary ras. Onday maqsat boluy da kerek. Degenmen qazaq kűresin Olimpiadağa qosu basty mezhe emes, sol sumonyň deňgeyine zhetkizsek te zhaman bolmas edi. Zhapondar da sumosyn törtzhyldyqtyň basty dodasynyň sapyna qosuğa talpynğan. Biraq olardyň kűresinde Olimpiada oyyndaryna say kelmeytin erezheler men talaptar bar. Aytalyq, tamaqty köbirek zhep, salmaqty ulğaytu. Al munyň densaulyqqa qanşalyqty ziyan ekenin aytudyň özi artyq. Al qazaq kűresinde onday zhoq. Äleuetimiz zhaman emes desek te, armanymyzdy zhűzege asyru űşin zharty ğasyrğa zhuyq uaqyt kerek. Äli de naqtylaytyn tustar köp. Äsirese, erezhelerge qatysty. Yağni aqtyň aq, qaranyň qara ekendigin töreşi men körermen qatar tűsinetin därezhege zhetkizuimiz qazhet. Eger memleket tarapynan qoldau ulğaysa, bälkim, armanymyz odan da tezirek oryndalar. Qazirdiň özinde älem elderinde qyzyğuşylyq ösip keledi. Oğan «Qazaqstan barysy» men «Euraziya barysyn» Tűrkiyanyň eki, qala berdi Resey telearnalarynyň tikeley èfir arqyly körsetui dälel. 

– Televiziyada, zhalpy qay salada qanday da bir zhetistikke zhetsem, ol tikeley sporttyň arqasy. Nege deysiz be, öytkeni men bala kűnimnen grek-rim kűresimen şuğyldanyp, qaysarlyq, özhettilik sekildi qasietterdi űyrendim. Sonyň arqasynda mektepte de, äskerde de töbelesten zheňilip körgen emespin. Ömirdiň özi kűres desek, aldymda kezdesken qiyndyqtarğa qasqayyp qarsy turu, zhaňa belesti bağyndyruğa degen umtylys sporttyň bergen tärbiesi. Sondyqtan töl kűresimizdi mektep bağdarlamasyna qosuğa talpynudamyz. Mäselen, Oňtűstik Koreyada taèkvondo, al Zhaponiyada dzyudo mektep oquşylaryna pän retinde engizilgen. Odan eşkim zardap şegip zhatqan zhoq. Kerisinşe, bűgingidey tűrli sumdyq zhağdaylar oryn alyp zhatqan zamanda qyzdarymyz da, uldarymyz da öz-özderin qorğap űyrenedi. Buyyrsa, tağy 5-6 zhylda osy zhosparymyzdy da zhűzege asyramyz dep űmittenin.